PERFORMANCE ARSenał


Spotkania artystów performance służą swobodnej wymianie doświadczeń i energii. Twórcze konfrontacje mają ogromny potencjał, zwłaszcza gdy mogą zaistnieć w zróżnicowanym gronie. Podczas Festiwalu PERFORMANCE ARSenał spotkają się klasycy performance o międzynarodowej randze oraz młodzi artyści, którzy na polu sztuki stawiają dopiero pierwsze kroki, ale nie są już debiutantami.
Organizatorem festiwalu jest Galeria Arsenał w Białymstoku a jego kuratorem Waldemar Tatarczuk. Każdy kolejny projekt kuratorski Tatarczuka jest pomyślany w inny sposób niż poprzedni. Kluczem, według którego dobierał obsadę Festiwalu Performance Arsenał w Białymstoku stało się zawężenie optyki do trzech wybranych artystów performance: Janusza Bałdygi, Alastaira MacLennana, Borisa Nieslonego i oddanie decyzji dotyczącej składu osobowego festiwalu w ich ręce. Ideę można porównać do budowania sieci czy też tworzenia mapy sztuki performance, w której każde kolejne ogniwo przechodzi w następne ujawniając stopniowo faktyczny obraz sceny performance.

Janusz Bałdyga, Alastair MacLennan i Boris Nieslony to niezwykle aktywni artyści intermedialni, którzy związali swoją artystyczną drogę ze sztuką performance. Każdy z nich realizuje również projekty edukacyjne. Janusz Bałdyga jest jednym z nielicznych polskich artystów prowadzących systematycznie od lat warsztaty z obszaru performance. Alastair MacLennan wykładał na licznych uniwersytetach na całym świecie, między innymi w Vancouver i Ulster University, prowadzi warsztaty i jest zaangażowany w projekt poświęcony młodej irlandzkiej sztuce performance Bbeyond. Boris Nieslony zainicjował szereg projektów związanych z tworzeniem sieci informacyjnej o sztuce performance, między innymi ASA European, Performance Art Research, E.P.I. Zentrum, od lat wykłada także na akademiach. Całą trójkę łączy także fakt, iż chętnie działają w zespole. MacLennan i Nieslony należą do międzynarodowej grupy artystów performance Black Market. Bałdyga współtworzył grupę Pracownia. Działalność kolektywna stanowi ważną część ich praktyki artystycznej i wpływa na otwartość na zderzenia i konfrontacje.

Każdy z nich zaproponował do udziału w Festiwalu pięcioro młodych artystów. Janusz Bałdyga zaprosił Martę Bosowską, Przemysława Przepiórę, Myroslava Waydę, Kamila Wnuka i Dominika Jałowińskiego. Artyści wskazani przez Alastaira MacLennana to Birgit Hansen, Hugh O'Donnell, Leo Devlin, związani z projektem Bbeyond oraz Stephen Dorothy i Colm Clarke. Boris Nieslony wybrał Amel Andessner, Elisę Andessner, Sibylle Ettengruber, Sofię Graff, Nadine Grobeis i Kathrin Weber-Krüger. Pokazom performances będzie towarzyszyć dyskusja prowadzona przez krytyka sztuki z Belfastu Slavkę Sverakovą.
Przyjęta formuła jest sposobem na odkrycie i pokazanie artystów nierozpoznanych. stawianie na to, co nowe i nieznane szerszej publiczności jest ryzykiem kuratora i jednocześnie wartością projektu. Tatarczuk przenosząc częściowo punkt ciężkości na artystów, czyni ich niejako współkuratorami. Dzięki temu widz ma szansę otrzymać interesującą mieszankę, w której indywidualne preferencje kuratora mieszają się z wyborami współpracujących z nim artystów. Rezygnacja z wszechwładzy kuratora i rozwiązanie problemu w sposób nieco bardziej demokratyczny ma swoje mocne uzasadnienie. Festiwalowy świat sztuki performance funkcjonuje jak zamknięty system naczyń połączonych – na kolejnych spotkaniach pojawiają się zazwyczaj ci sami, znani artyści. Przyjęta przez organizatorów formuła jest próbą dokonania wyłomu w tym systemie, otwarcia się na młodych, nieznanych lub mało znanych artystów.

Kurator projektu jest przeciwnikiem wyizolowanych przeglądów młodej sztuki. Pokazywanie nowych trendów w oderwaniu od historycznego kontekstu bywa pułapką. Często zdarza się bowiem, że to co świeże i krytyczne jest przeredagowaną wersją tego, co niegdyś uchodziło za wywrotowe, a nowość okazuje się błyskotliwą trawestacją. Wydaje się, że dopiero zestawienie pokoleniowo różnych twórców ma szansę wygenerować interesujące sprzężenia, pokazać rozmaite zainteresowania i kierunki rozwoju sztuki performance, być może jej przyszły kształt. W tym przypadku napięcia budowane są na styku różnych pól – zarówno narodowościowych, historycznych, kulturowych jak i metrykalnych. Konfrontacja młodych artystów z mistrzami i odwrotnie może być zarzewiem ciekawych i nieprzewidzianych historii, posiada także niewątpliwy aspekt edukacyjny. Nakreślenie szerokiego kontekstu umożliwia zbadanie rzeczywistej kondycji sztuki performance.
Decyzja o takim kształcie festiwalu realizowanego w Galerii Arsenał nie jest przypadkowa. Prowadzona przez Monikę Szewczyk galeria już od dawna eksperymentuje i udostępnia odbiorcom sztukę najnowszą w jej rozmaitych odsłonach. Jest więc dobrym miejscem na eksperyment, który w kontekście galerii jest właściwie naturalną praktyką.


Performance artists’ meetings serve the purpose of exchanging experiences and energies. Creative confrontations have got immense potential, especially when undertaken by multifarious people. At Arsenał Performance Festival there will be artists of various provenance: professionals are going to be accompanied by young people who take their first steps on the performance stage but are not considered debutants anymore.

The main organiser of the event is Galeria Arsenał in Białystok and the curator is Waldemar Tatarczuk. Tatarczuk plans every consecutive project in a completely new way. His key to completing the crew this time, was highlighting three chosen artists: Janusz Bałdyga, Alastair MacLennan and Boris Nieslony and putting them in charge of choosing their own festival groups. The idea can be compared to networking or creating a performance art map, every part of which transforms into the next one, slowly revealing the actual picture of the scene.

Janusz Bałdyga, Alastair MacLennan and Boris Nieslony are well renowned media artists whose artistic path is tightly bound to performance art. Each of them also implements various educational projects. Janusz Bałdyga is one of very few Polish artists who on a regular basis organises and leads performance workshops.

Alastair MacLennan for many years has been a lecturer and scholar, amongst many others in Vancouver and at Ulster University. He also organises workshops and is strongly involved in shaping the scene of young, Irish performance art such as ‘Bbeyond’. Boris Nieslony initiated numerous projects popularising the genre, for example, ASA European, Performance Art Research, E.P.I. Zentrum. For many years he has worked as a scholar at various art academies. One of the common features of the artists is that they appreciate many aspects of teamwork. MacLennan and Nieslony are members of Black Market – an international performance artist association. Bałdyga was a co-founder of the Pracownia group. Collaboration is an important factor of their art which positively influences the openness of the message carried by their performance.

Each of them proposed five young artists. Bałdyga invited Marta Bosowska, Przemysław Przepióra, Myroslav Wayda, Kamil Wnuk and Dominika Jałowiński. Alastair MacLennan brought Birgit Hansen, Hugh O'Donnell, Leo Devlin (Bbeyond project), Stephen Dorothy and Colm Clarke. Boris Nieslony chose Amel Andessner, Elisa Andessner, Sibylle Ettengruber, Sofia Graff, Nadine Grobeis and Kathrin Weber-Krüger.

Each day of festival will finish with a discussion panel led by Slavka Sverakova – a critic from Belfast.

The embraced method aims at bringing to the surface unknown artists. The new faces are usually associated with the curator’s risk but at the same time they decide about the value of the project. The viewer may be in receipt of an interesting medley, the curator’s intentions are mixed with the choices of artists collaborating on many levels. The world of performance art is usually presenting, at the consecutive festivals, the same well known faces. The new formula embraced by the organizers in Białystok aims at bringing to the surface great artists of lesser fame.




Marta Ryczkowska

translation: Wiktor Kuć